Dziennik Muzyczny

Wpis Dziennika Muzycznego numer 234

Koszalin, 25. 06. 2024 r.

Wracając do polskiej muzyki rozrywkowej. Właściwie to pojęcie jest świeże, dawniej doty­czyło tylko muzyki ludowej. Podobno Józef Haydn podczas podróży po Polsce natrafił na istne kopalnie pomysłów w postaci muzykowania tawernowego. W tawernach grane im­prowizowane utwory były według niego źródłem na całe życie dla kompozytora.

Skoro istniało takie niewyczerpane źródło w postaci tego karczmianego grania, to gdzie to się podziało? Już Michał Kleofas Ogiński twierdził o polskiej muzyce ludowej coś zgoła in­nego, jakoby najlepszą muzykę ludową w Polsce robili żydzi. Czy na przełomie XVIII i XIX wieku nastąpiła jakaś przemiana, gdzie już w Polsce nie było improwizatorów, tak szczo­drze atakujących ucho niemieckiego (właściwie austriackiego) kompozytora? Źródło się wypaliło i zostali tylko klezmerscy żydzi z ich udawanym folklorem? Zobaczmy na lata międzywojenne, tam nadal żydzi jako autorzy szlagierów wiodą prym. Ich tekściarze przy­kładowo Julian Tuwim i ich kompozytorzy Henryk Wars chociażby. Oni dostarczali swo­ich produktów na ucho pospolitego słuchacza. A po wojnie… Oj, tego tematu nie omówimy, bo Czytelnik gotów sobie pomyśleć, że uprawiam tu jakąś antyżydowską propagandę. Fakt pozostaje niezbity, dziś nie ma muzyków, grajków czy muzykantów ludowych, którzy w Polsce dostarczają takiego oryginalnego materiału kompozytorskiego jak za czasów Hayd­na. Nie da się wejść do pierwszej lepszej tawerny i natknąć się na świetne pomysły mu­zyczne jakiegoś puszczającego wodze fantazji muzycznej rzępały.

Rzępolić każdy może, tylko co z tego wychodzi. Dziś knajpiane granie to synonim szmiry, wtórnego rympolenia, ale zawodowego, jak zwykli o sobie mówić tacy muzycy. Takiej szczerej, wyrazistej i nieokiełznanej muzyki źródłowej nie ma. I dlatego nasza piosenka wy­gląda, jak wygląda. Jakby odrapana stara szafa grająca zwieziona z tancbudy po amerykań­skiej armii z niemieckiej prowincji odpicowana szminką renowacji do użytku wewnętrzne­go naszego rynku muzycznego. A może jest tak, że te źródła muzyczne w polskiej tawernie to zwykły wymysł austriacki, taki blef, by wkurzyć kompozytorów wiedeńskich w tamtych czasach, że prawdziwe pomysły muzyczne to mają nie oni a jedynie polscy muzykanci. Nam to się spodobało, bo to leczy nasze wielowiekowe kompleksy a u Haydna nie widać żadnych silnych wpływów tej muzyki znad Wisły. Może to tylko wymysły.

Tak, zaraz mi ktoś przygada, że umniejszam naszą tradycję muzyczną i odżegnuję się od jej korzeni. Od niczego się nie odżegnuję. I nie przypuszczam, by Haydn żyda nie umiał roz­poznać i dawał się tylko nabierać, bo i w jego czasach rzępolili też tylko klezmerzy z po­ukrywanymi pejsami. Pytam tylko: Skoro było to źródło, to gdzie jest?

Andrzej Marek Hendzel